Phát biểu khai mạc hội thảo, Vụ trưởng Vụ Quy hoạch kiến trúc Trần Thu Hằng cho biết, những năm gần đây, quá trình đô thị hóa ở Việt Nam diễn ra nhanh chóng, mang lại những thay đổi sâu sắc cho diện mạo đất nước. Hệ thống đô thị ngày càng mở rộng, đa dạng về quy mô và chức năng, đã trở thành động lực quan trọng của phát triển kinh tế xã hội, là nơi hội tụ của tri thức, sáng tạo, công nghệ và đổi mới.

Từ thực tiễn triển khai Nghị quyết số 06-NQ/TW và qua tổng kết nhiều năm phát triển đô thị, Vụ trưởng Trần Thu Hằng nhấn mạnh 5 định hướng trọng tâm cần được ưu tiên trong giai đoạn tới, đó là: Hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách và tiêu chuẩn quy hoạch đô thị hiện đại, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ giữa các văn bản pháp luật có liên quan; xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch đô thị quốc gia và mô hình bản sao số đô thị, kết nối với nền tảng dữ liệu dùng chung của Chính phủ số, tạo nền tảng cho công tác quản trị đô thị thông minh; phát triển mô hình đô thị đa trung tâm, tăng cường liên kết vùng và hình thành các hành lang đô thị, công nghiệp, nông thôn, hướng tới phân bố không gian phát triển hài hòa và bền vững; đẩy mạnh công tác tái thiết, chỉnh trang các khu đô thị cũ, đô thị di sản, đô thị ven biển, vùng đồng bằng và miền núi, bảo đảm cân bằng giữa mục tiêu bảo tồn và phát triển; nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quy hoạch, quản lý đô thị; đồng thời hình thành mạng lưới chuyên gia, nhà quy hoạch, kiến trúc sư và nhà quản lý cùng tham gia trong quá trình lập, thực hiện và giám sát quy hoạch.

Vụ trưởng Trần Thu Hằng phát biểu khai mạc hội thảo

“Trong bối cảnh đó, hội thảo chuyên đề “Quy hoạch và quản trị đô thị hiện đại nâng cao chất lượng sống đô thị Việt Nam” sẽ tập trung trao đổi, thảo luận các nội dung liên quan đến hai trụ cột chính: đổi mới quy hoạch đô thị theo hướng tổng thể, liên kết vùng, dựa trên dữ liệu số, lấy con người làm trung tâm; đồng thời hiện đại hóa quản trị đô thị theo mô hình hai cấp chính quyền tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, kết hợp giữa chính quyền điện tử, chính quyền số và đô thị thông minh” - Vụ trưởng Trần Thu Hằng nhấn mạnh và cho biết đây cũng là tinh thần cốt lõi của Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển đô thị Việt Nam đồng bộ, hiện đại, bền vững, có bản sắc và thích ứng biến đổi khí hậu, bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao chất lượng sống của người dân.

Phát biểu tại hội thảo, ông Trần Ngọc Chính - Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho biết: sau gần bốn thập kỷ đổi mới, phát triển và hội nhập, hệ thống đô thị Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận. Cả nước hiện có hơn 900 đô thị, tỷ lệ đô thị hóa đạt trên 44%, đóng góp khoảng 75% GDP quốc gia. Nhiều đô thị trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, dịch vụ, tài chính và khoa học công nghệ, trung tâm công nghiệp, và đầu mối giao thông quan trọng. Tuy nhiên, sự phát triển còn thiếu đồng bộ giữa các vùng, hạ tầng kỹ thuật xã hội còn chênh lệch, không gian đô thị bị chia cắt, thiếu bản sắc, chất lượng môi trường và nhà ở giảm sút, trong khi công tác quy hoạch và quản trị chưa theo kịp yêu cầu chuyển đổi số và thích ứng biến đổi khí hậu.

Theo ông Trần Ngọc Chính, để quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị, chúng ta cần chuyển từ tư duy “quy hoạch cho từng đô thị” sang “quy hoạch cho hệ thống đô thị”, bảo đảm tính liên kết vùng, tính mở, và khả năng thích ứng trong bối cảnh phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, và chuyển đổi năng lượng. Đây là tư duy đột phá, trọng tâm, lấy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo làm động lực chính cho sự phát triển đô thị từ quy hoạch, xây dựng, hạ tầng đến quản trị, văn hóa và đời sống đô thị.

“Quy hoạch cần được định hướng bởi tầm nhìn dài hạn, dựa trên cơ sở khoa học, dữ liệu và mô hình dự báo, hướng tới phát triển xanh, thông minh, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, đồng thời khơi dậy bản sắc và giá trị văn hóa của từng địa phương. Việc xây dựng một hệ thống quy hoạch đồng bộ, thống nhất giữa các cấp, các ngành, các vùng lãnh thổ là điều kiện tiên quyết để bảo đảm tính hiệu quả, tính liên kết và khả năng thích ứng của đô thị. Một hệ thống quy hoạch đồng bộ không chỉ là sự thống nhất giữa quy hoạch không gian, hạ tầng, đất đai, giao thông và môi trường, mà còn là sự tích hợp đa chiều giữa quy hoạch đô thị với quy hoạch vùng, quy hoạch kinh tế xã hội, quy hoạch ngành và quy hoạch hạ tầng xanh, hạ tầng số. Đây chính là nền tảng quản lý phát triển không gian đô thị và là công cụ chiến lược để kết nối các lĩnh vực, cấp độ và chủ thể phát triển trong một tầm nhìn thống nhất” - Ông Trần Ngọc Chính nhấn mạnh.

Tham dự hội thảo, ông Phan Thanh Hải - Giám đốc Sở Văn hóa và thể thao Thành phố Huế nêu quan điểm phát triển đô thị không thể tách rời công tác bảo tồn di sản; đồng thời cho biết nhiều năm qua, Huế được biết đến như một “thành phố di sản”, nơi hội tụ di sản vật thể, phi vật thể và cảnh quan sinh thái đặc sắc. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa nhanh đã tạo ra áp lực lớn đối với công tác bảo tồn, khi nhu cầu nhà ở và hạ tầng hiện đại có nguy cơ làm biến dạng không gian di sản.

“Để giải quyết hài hòa các vấn đề này, Huế xác định bảo tồn phải gắn liền với phát triển, quy hoạch đô thị phải đặt di sản và cộng đồng vào trung tâm, đồng thời ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số như GIS, 3D, AI trong quản lý, quảng bá và phát huy giá trị di sản, phát triển công nghiệp văn hóa và sáng tạo từ chính các giá trị bản địa” - Ông Phan Thanh Hải cho biết.

Quang cảnh hội thảo

Thông qua bài phát biểu của mình, bà Boni Elena - Điều phối viên về phát triển đô thị và quản lý tri thức khu vực châu Á - Thái Bình Dương của UN-Habitat chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong phát triển các đô thị bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và đề xuất Việt Nam nên tận dụng các khuôn khổ toàn cầu như Chương trình Nghị sự 2030, Chương trình Nghị sự Đô thị Mới và Chiến lược UN-Habitat giai đoạn 2026-2029 để thúc đẩy phát triển đô thị bao trùm, bền vững và tăng khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu.

Bà Boni Elena nhấn mạnh vai trò của các sáng kiến khu vực như: Mạng lưới Thành phố Thông minh ASEAN (ASCN) hay Chiến lược Đô thị hóa Bền vững ASEAN (ASUS), đồng thời khuyến nghị Việt Nam xây dựng nền tảng giám sát mục tiêu phát triển bền vững (SDG) và áp dụng mô hình báo cáo tự nguyện cấp địa phương (VLR) để tăng tính minh bạch và kết nối chính sách giữa trung ương và địa phương.

Tại hội thảo, nhiều chuyên gia, đại biểu nhận định rằng chủ trương tinh gọn bộ máy hành chính sẽ giúp tập trung nguồn lực đầu tư, song cũng đòi hỏi chính quyền đô thị phải xác định đúng định hướng quy hoạch, kiểm soát chặt sự phân bố dân cư, hướng tới phát triển bền vững trên cả ba trụ cột: kinh tế, môi trường và xã hội. Theo ông Trương Văn Quảng - Phó Tổng thư ký Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, mô hình chính quyền địa phương hai cấp đang mở ra cơ hội tái định hình không gian lãnh thổ, nhưng cũng đặt ra yêu cầu điều chỉnh hệ thống quy hoạch phù hợp. Vì vậy, quy hoạch đô thị cần đảm bảo tính tích hợp, liên kết vùng, phân cấp rõ ràng và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số như GIS, BIM, 3D để nâng cao hiệu quả quản lý.

Kết luận hội thảo, Ban tổ chức nhấn mạnh công tác quy hoạch và quản trị đô thị hiện đại không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật mà còn là nghệ thuật tổ chức không gian sống của con người; đồng thời cho biết những ý kiến, khuyến nghị tại hội thảo sẽ là cơ sở quan trọng giúp Bộ Xây dựng tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, góp phần thực hiện thành công mục tiêu xây dựng hệ thống đô thị Việt Nam phát triển đồng bộ, hiện đại, xanh, thông minh và mang đậm bản sắc vì một Việt Nam phồn vinh và hạnh phúc.