Hợp nhất quy định pháp luật về quy hoạch đô thị và xây dựng trong một luật

Đô thị hóa là quá trình tất yếu, là một động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững trong thời gian tới. Việc kết hợp hài hòa quá trình đô thị hóa, phát triển đô thị với công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nông thôn mới, bảo đảm sự gắn kết chặt chẽ giữa đô thị và khu vực nông thôn trong tiến trình đô thị hóa là hết sức cần thiết. Do đó, công tác quy hoạch đô thị và nông thôn cần có tư duy đổi mới và cần được quy định thống nhất trong cùng một Luật để đảm bảo đồng bộ, hiệu quả, dễ triển khai áp dụng trong thực tiễn.

Thời gian qua, để thể chế hóa các định hướng lãnh đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Bộ Xây dựng và các Bộ, ngành liên quan đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, chính sách về quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước qua từng giai đoạn, thời kỳ.

Hiện nay, pháp luật về quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng và quy hoạch nông thôn được quy định tại 2 luật chính là Luật Quy hoạch Đô thị năm 2009 và Luật Xây dựng năm 2014 được sửa đổi, bổ sung tại Luật số 35/2018/QH14 và Luật số 62/2020/QH14 và các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật.

Ngoài ra, trong hệ thống pháp luật có những luật liên quan đến quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng như: Luật Quy hoạch năm 2017, Luật Kiến trúc năm 2019, Luật Nhà ở năm 2014, Luật Kinh doanh BĐS năm 2014, Luật Đất đai năm 2013; Luật Đấu thầu năm 2013, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các luật chuyên ngành liên quan đến quy hoạch...

Trong 12 năm thi hành Luật Quy hoạch Đô thị, 7 năm thi hành Luật Xây dựng, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quy hoạch đô thị, nông thôn đã cơ bản được ban hành đầy đủ, tạo cơ sở pháp lý quan trọng để tổ chức triển khai thực hiện công tác quy hoạch, phát triển đô thị, nông thôn và khu chức năng, khai thác hiệu quả sử dụng đất, góp phần nâng cao chất lượng không gian, kiến trúc, cảnh quan, môi trường sống của người dân, đóng góp vai trò quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường, đảm bảo quốc phòng, an ninh...

Tuy nhiên, hệ thống pháp luật về quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng và quy hoạch nông thôn mặc dù đã được sửa đổi bổ sung và ngày càng hoàn thiện nhưng chưa được điều chỉnh thống nhất tại một luật. Việc điều chỉnh trực tiếp tại Luật Quy hoạch đô thị năm 2009 và Luật Xây dựng năm 2014 (Chương II về Quy hoạch xây dựng) và tại nhiều luật khác có liên quan đang gây khó khăn cho công tác áp dụng và thi hành.

Bên cạnh đó, mối quan hệ giữa quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng (nay đề xuất là quy hoạch đô thị và nông thôn) với các quy hoạch trong hệ thống quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017 chưa được quy định rõ. Do vậy, cần phải quy định trong một Luật, thống nhất về tên gọi, làm rõ nội hàm của quy hoạch đô thị và nông thôn cũng như mối quan hệ giữa quy hoạch đô thị và nông thôn với các quy hoạch trong hệ thống quy hoạch theo quy định của Luật Quy hoạch năm 2017.

Trên cơ sở triển khai Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Và thực hiện Nghị quyết số 148/NQ-CP ngày 11/11/2022 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW, có thể thấy rằng, việc xây dựng Luật Quy hoạch Đô thị và Nông thôn là cần thiết và hoàn toàn phù hợp…

Gắn phát triển đô thị với phát triển nông thôn

Mục tiêu xây dựng Luật Quy hoạch Đô thị và Nông thôn nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về quy hoạch tại khu vực đô thị và nông thôn, trên cơ sở hợp nhất các quy định hiện hành tại Luật Xây dựng và Luật Quy hoạch đô thị phù hợp với tình hình thực tế hiện nay; Bảo đảm hợp hiến, sự thống nhất, đồng bộ của pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn với Luật Quy hoạch năm 2017 và các pháp luật khác có liên quan.

Tạo cơ sở pháp lý, công cụ quản lý đồng bộ, toàn diện, thống nhất để điều chỉnh hoạt động quy hoạch đô thị và nông thôn khắc phục các tồn tại; Hạn chế bất cập, khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu của giai đoạn phát triển mới của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng, hội nhập quốc tế; Tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; Phát huy đầy đủ vai trò của các tổ chức, cá nhân và xã hội trong hoạt động quy hoạch đô thị và nông thôn; Đảm bảo lợi ích của Nhà nước, Nhân dân và xã hội…

Luật Quy hoạch Đô thị và Nông thôn sẽ được thực hiện trên quan điểm thể chế hóa định hướng lãnh đạo của Đảng, Nhà nước; Bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, gắn phát triển đô thị với phát triển nông thôn, nâng cao chất lượng môi trường sống, làm việc, hoạt động và tái tạo sức khỏe cộng đồng, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển, hội nhập quốc tế.

Các chính sách phải được quy định thống nhất, đảm bảo minh bạch, khả thi, thuận lợi trong tổ chức thực hiện; Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; Đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng công tác lập, thẩm định, phê duyệt và quản lý quy hoạch, xử lý tốt các vấn đề chuyển tiếp; Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền gắn với kiểm soát, giám sát việc thực hiện, đảm bảo quản lý thống nhất từ Trung ương tới địa phương trong lĩnh vực quy hoạch đô thị, nông thôn; Hoàn thiện các quy định, làm cơ sở xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về lập, thẩm định, phê duyệt và điều chỉnh quy hoạch.

Luật sẽ được xây dựng trên cơ sở thống nhất các quy định về quy hoạch đô thị tại Luật Quy hoạch đô thị năm 2009 và quy hoạch xây dựng, quy hoạch nông thôn tại Chương II Luật Xây dựng năm 2014 trong một luật với tên gọi “Luật Quy hoạch Đô thị và Nông thôn” để đảm bảo công tác quản lý, phát triển hài hòa đô thị và nông thôn, do không gian quy hoạch, phát triển, đầu tư xây dựng giữa đô thị và nông thôn hiện có sự liên kết chặt chẽ, bổ trợ cho sự phát triển chung của địa phương, vùng và quốc gia. Điều này sẽ tạo thuận lợi cho việc áp dụng và thi hành Luật.

Không chỉ kế thừa và phát triển Luật Quy hoạch đô thị năm 2009, Chương II Luật Xây dựng năm 2014 và các văn bản sửa đổi, bổ sung, dự thảo Luật Quy hoạch Đô thị và Nông thôn cũng sẽ bổ sung, hoàn thiện nội dung quy định còn tồn tại, hạn chế, bất cập để khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện; Đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định còn mâu thuẫn, chồng chéo trong pháp luật liên quan, đảm bảo thống nhất đồng bộ quy định pháp luật về quy hoạch.

Dự thảo Luật bổ sung một số điểm mới trong quy hoạch đô thị, nông thôn

Dự thảo Luật Quy hoạch Đô thị và Nông thôn đề cập một số điểm mới như: Tăng cường phân cấp, phân quyền trong lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch đô thị và nông thôn; Đơn giản hóa trình tự thủ tục hành chính nội bộ trong lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, đáp ứng yêu cầu cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; Bổ sung quy định về quy hoạch, tổ chức không gian ngầm nhằm khai thác tối đa hiệu quả sử dụng không gian, gắn kết đồng bộ không gian xây dựng trên và dưới mặt đất, mặt nước; Quy định rõ yêu cầu về quy hoạch chuyên ngành hạ tầng kỹ thuật đối với thành phố trực thuộc Trung ương.

Luật đồng thời bổ sung quy định chặt chẽ về điều kiện, yêu cầu đối với việc điều chỉnh cục bộ quy hoạch; Bổ sung quy định rõ về nguồn lực đảm bảo thực hiện quy hoạch; Bổ sung quy định làm rõ trách nhiệm của tổ chức tư vấn lập quy hoạch, sự tham gia của các cơ quan, tổ chức, cộng đồng, Mặt trận Tổ quốc; Bổ sung quy định cụ thể hơn về Chính sách của Nhà nước đối với hoạt động quy hoạch đô thị và nông thôn…

Trên cơ sở các nội dung chủ yếu được dự kiến quy định tại Luật, Bộ Xây dựng đang xin ý kiến Chính phủ về một số vấn đề và đề xuất các phương án lựa chọn liên quan đến: Hệ thống quy hoạch đô thị và nông thôn; Đối tượng lập quy hoạch, các cấp độ quy hoạch, thẩm quyền tổ chức lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch thuộc trách nhiệm tổ chức triển khai của cơ quan nhà nước; Trách nhiệm tổ chức thực hiện quy hoạch…

Trần Thu Hằng
Vụ trưởng Vụ Quy hoạch - Kiến trúc